Erfelijkheid

NBIA is een erfelijke ziekte, met 1 uitzonderingsgeval. Dit betekent dat je met de ziekte geboren wordt en er niet van kan genezen. Erfelijke ziektes kunnen recessief of dominant zijn. Van de negen vormen van NBIA die momenteel geïdentificeerd zijn, zijn allen behalve twee vormen recessief. Omdat de meeste van onze genen bestaan in paren (één afkomstig van de moeder en één vanuit de vader), dragen we normaal gesproken twee werkende kopieën van elk gen. Wanneer één exemplaar van een recessief gen een mutatie daarin heeft, is de persoon geheel gezond, maar wel drager van de ziekte. Recessieve ziekten treden alleen op wanneer beide ouders drager zijn van dezelfde aandoening en het gemuteerde gen hiervan beiden aan hun kind geven. Statistisch gezien is er 25% dat het kind van beide ouders dit gen krijgt, 50% kans dat het kind alleen drager wordt en 25% dat het kind de genmutatie helemaal niet krijgt.

Neuroferritinopathy is een dominante aandoening. Een persoon met neuroferritinopathy heeft één goed gen en één kopie van het gemuteerde gen. Deze enkele mutatie is genoeg om de ziekte te veroorzaken. Hier is 50% kans dat iemand het gemuteerde gen aan zijn of haar kind doorgeeft. Meestal heeft de ouder dan ook de ziekte.

Bij Bèta-propeller Protein-Associated Neurodegeneration is het waarschijnlijk dat er een de novomutatie is opgetreden in de gediagnosticeerde patiënten, wat betekent dat er een nieuwe mutatie in een gen van de patiënt is, die niet bij één van de ouders is waargenomen. Dit kan gebeuren in een kiem (ei of sperma) van één van de ouders of in de bevruchte eicel zelf. In het geval van BPAN zit het gen op het X-chromosoom, één van de twee chromosomen die bepalend zijn voor de sekse.

In het algemeen hebben mannen en vrouwen evenveel kans om de ziekte NBIA te krijgen (alleen BPAN komt vaker voor bij vrouwen). De frequentie van NBIA wordt geschat op 1-3 personen per 1 miljoen mensen. Omdat zeldzame aandoeningen zoals NBIA vaak niet worden herkend, kan deze ziekte onder- of mis gediagnosticeerd zijn. Dit maakt het moeilijk om nauwkeurige schattingen te doen betreffende de frequentie van de ziekte.

In de tabel hieronder een kort overzicht van alle tot nu toe gevonden ziektevormen, het aangetaste gen en korte overige informatie. Meer informatie over alle afzonderlijke ziektevormen vindt u elders op de website.

Ziekte	gen	Soort aandoening	Klinische representatie	MRI
Klassieke vorm: ontstaat vroeg en met snelle progressie
Pantothenate Kinase- Associated Neurodegeneration (PKAN)	PANK2	Autosomaal- recessief	moeite met lopen, dystonie, dysartrie, corticospinal involvement, pigmentary retinopathy	“Eye-of-the-tiger” teken in de Globus Pallidus
Mitochondrial membrane protein- associated neurodegeneration (MPAN)	C19orf12	Autosomaal-recessief	Spraakproblemen, moeite met lopen, progressieve spastische paraparesis, dystonie, optische atrofie, axonal motor neuropathy, cognitieve achteruitgang	Verhoogde ijzeropstapeling in de GP en SN; “Eye of the tiger” teken zeer zelden
Fatty-acid hydroxylase- associated neurodegeneration (FAHN)	FA2H	Autosomaal-recessief	Onset with focal dystonia and gait impairment, ataxia, dysarthria, spastic quadriparesis, nystagmus, visual loss, no or mild cognitive impairment and seizures in late stages; overlaps with some HSP syndromes and phenotypes of leukodystrophies	Abnormale ijzeropstapeling in GP en SN, optic, cerebellar and brainstem atrophy, confluent subcortical and periventricular hyperintensity, thinning of the CC
PLA2G6-associated neurodegeneration (PLAN) –Infantile neuroaxonal dystrophy (INAD)	PLA2G	Autosomaal-recessief	Severe psychomotor regression, hypotonia, peripheral motor neuropathy, hyperreflexia, tetraparesis, ataxia, gait abnormalities	Cerebellar atrophy, abnormal iron in GP and other nuclei
Atypische vorm: ontstaat later en met langzame progressie
Atypical pantothenate kinase -associated neurodegeneration (PKAN)	PANK2	Autosomaal-recessief	Spraakproblemen, depressie, impulsiviteit agressie, emotionele instabiliteit	Eye-of-the-tiger teken of varianten ervan in de GP of andere tekenen van verhoogde en gliosis in de GP
Atypical mitochondrial membrane protein- associated neurodegeneration (MPAN)	C19orf12	Autosomaal-recessief	Psychiatric features, parkinsonisme, dystonie-parkinsonisme, motor axonal neuropathy, milde loopproblemen optische atrofie, cognitieve achteruitgang	Verhoogde ijzeropstapeling in de GP en SN